Aplastik anemi, nadir görülen kan hastalıklardan birisidir. Kemik iliğinin yeni hücre üretememesi ya da yeteri kadar üretememesi halidir. Yeni dokuları meydana getirme yeteneğinden yoksun olma anlamına gelen aplastik, kemik iliğinin fonksiyonunu yerine getirememe durumunu anlatır. Anemi genel olarak kan hücrelerinin normalden az sayıda olmasıdır. Aplastik anemi hastalarının üç kan hücresi sayımı düşük çıkar. Bunlar eritrosit, lökosit ve trombosit sayımları düşük çıkar.

Aplastik anemi nedenleri nelerdir?

Kemik iliğinde vücudun ihtiyaç duyduğu kan hücreleri üretilmektedir. Alyuvarlar vücuda oksijen taşır. Akyuvarlar vücudun enfeksiyonlardan korunmasını sağlar. Plateletler kanamanın kontrol altına alınmasını sağlar. Kan hücrelerinin her biri belli süre hayatta kalır. Bu yüzden işlevlerin yürütülmesi için hücre üretiminin olması gerekir. Aplastik anemi hastalarında bu kan hücrelerinin üretimi düşüktür. Ağır durumlarda ilikte kan hücresi üretimi tam olarak durabilir. Bunun oluşma sebebi tam olarak bilinmez. Hastaların bir kısmında Fanconi anemisi  gibi genetik bozukluktan dolayı gelişir. Bu rahatsızlığın otoimmün hastalık olduğuna dair belirtiler bulunmaktadır. Bağışıklık sisteminin kemik iliğine saldırması nedeniyle kan hücresi yeteri kadar üretilemez.

Aplastik anemi semptomları

Semptomların oluşması düşük kan hücresi sayısından kaynaklanır. Bu semptomların şiddeti kişideki kan hücrelerinin sayısına bağlı olarak değişir.

• Düşük alyuvar sayısı olanlarda, kişiler kendini yorgun ve zayıf hisseder, nefessiz kalır ve solgun bir görünüme sahip olur.
• Düşük akyuvar sayısı olanlarda, şiddetli ve sık enfeksiyonlar oluşur.
• Düşük platelet sayısı olanlarda, kanamalar daha kolay şekilde olur, cilt altında kızarıklık, kırmızı noktalar oluşur.

Orta derecede aplastik anemisi olanlarda semptomlar daha hafif şiddette gelişir. Ağır vakalarda oluşan semptomlar yaşamı tehdit eden şiddette gelişir.

Aplastik anemi tanısı nasıl konur?

Hastalara tanı koymak için kan ve kemik iliği örnekleri alınır. Hastalarda kanda alyuvar, platelet ve akyuvar sayılarının hepsi düşük çıkar. Kemik iliğinden iki çeşit örnek alınır. Kemik iliği aspirasyonunda iğneyle az oranda sıvı kemik iliği alınmaktadır. Biyopside özel bir iğneyle tam kemik iliği parçası alınmaktadır. Biyopsi ve aspirasyon örnekleri çoğunlukla kalça kemiğinin arka tarafından alınır. İlik örneklerinde hücre sayısında düşüklük gözlenir. İzlenen hücreler normaldir. Bu gözlemlere göre hastaya orta, şiddetli ya da çok şiddetli aplastik anemi tanısı konur.

Aplastik anemi tedavisi nasıl yapılır?

Hastaların durumuna göre farklı tedavi seçenekleri kullanılabilir. Hastalara uygulanabilen iki standart tedavi yani bağışıklık sistemini baskılayıcı tedaviyle, transplantasyon başarıyla uygulanabilir. Bu tedavilerin potansiyel riskleri de bulunmaktadır. Transplantasyon tedavisinden sonra yaşamı tehdit eden yan etkiler olur. Fakat bu tedavi uzun dönemde iyileşme sağlayabilir. Bağışıklık sistemini baskılayıcı tedavide kısa vadeli yan etkiler vardır. Burada uzun vadeli tedavi uygulanması gerekir. Bu tedavilerin uzun dönemde de riskleri bulunmaktadır. Bunlar kişiler arasında farklılık gösterebilir. Genç hastalarda genellikle transplantasyon tedavisi tercih edilir. 40 yaşın üzerindeki hastalarda ise, genellikle bağışıklık sistemini baskılayan tedavi tercih edilir. Yaş tercih yapılırken kullanılan faktörlerden birisidir. Hastanın 3-4 ayda tedaviye yanıt vermemesi halinde diğer tedaviye geçiş yapılabilir.

Rahatsızlıkta kullanılan tedavi seçenekleri şiddetine bağlı olarak değişir. Orta şiddetteki hastalarda tedavi gerekmeyebilir. Hastanın sürekli olarak kan sayımları kontrol edilerek, hastalığın ilerlemesi takip edilir. Ağır vakalarda acil olarak tedaviye başlanmalıdır. Bu hastalara uygulanan tedavi seçenekleri arasında; tedavinin başlaması için hastanın stabil durumunu destekleyen tedavi, bağışıklık baskılayıcı tedavi, kemik iliği ya da kordon kanı nakli gibi uygulamalar vardır. Ağır hastaların hepsi destekleyici tedaviye gerek duyar. Hastalığın uzun dönemde tedavi edilmesini sağlayan uygulamalar nakil ya da bağışıklık sistemini baskılayıcı tedavilerdir. Bunun dışında tedavi için araştırmalar yapılmaktadır.